Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται και θεραπεύεται αρκεί να διαγνωστεί εγκαίρως. Συνεχίζει να είναι ο δεύτερος πιο κοινός τύπος καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως, μετά τον καρκίνο του μαστού. Δυο στις εκατό Ελληνίδες θα προσβληθούν από καρκίνο τράχηλου μήτρας στη διάρκεια
της ζωής της.
Η γυναίκα δεν έχει τη δυνατότητα αυτοεξέτασης του τραχήλου, όπως στον καρκίνο του μαστού. Ωστόσο η διάγνωση είναι εύκολη, με τη λήψη επιχρίσματος από την περιοχή, το γνωστό Pap-test: το επίχρισμα εξετάζεται στο μικροσκόπιο για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα.
Οι περισσότερες αλλοιώσεις του τραχήλου της μήτρας οφείλονται σε καλοήθεις παθήσεις, όπως φλεγμονές (τραχηλίτιδες) ή κονδυλώματα. Όλες οι γυναίκες, με την έναρξη της ερωτικής τους ζωής, πρέπει να κάνουν κάθε χρόνο Παπ-τεστ.
Αν διαγνωστεί έγκαιρα δυσπλασία ή προκαρκινική αλλοίωση, επεμβαίνουμε με αποτελεσματικότητα, καθώς η εξέλιξή της αλλοίωσης σε διηθητικό καρκίνο, απαιτεί χρόνια. Η θεραπεία προκαρκινικών σταδίων είναι απλή, ασφαλής, συχνά μη ακρωτηριαστή και συνήθως οδηγεί σε πλήρη ίαση, σχεδόν στο 100%. Η πρώιμη διάγνωση είναι λοιπόν κεφαλαιώδους σημασίας.
Ο ρόλος του καπνίσματος και των αντισυλληπτικών
Το κάπνισμα αποτελεί σημαντικό ενοχοποιητικό παράγοντα για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Οι καρκινογόνες ουσίες του καπνού συσσωρεύονται τοπικά στην τραχηλική βλέννη και αυξάνουν από 2 έως 4 φορές το σχετικό κίνδυνο. Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης του συγκεκριμένου καρκίνου είναι η μακροχρόνια χρήση αντισυλληπτικών αλλά και ο μεγάλος αριθμός κυήσεων και τοκετών.
Τα προγράμματα εμβολιασμού που έχουν εφαρμοστεί σε πολλές χώρες, σε παιδιά (αγόρια και κορίτσια) 7 – 15 ετών και γυναίκες 16 – 26 ετών είναι ελπιδοφόρα για τη μείωση της συχνότητας μετάδοσης του ιού. Εξίσου σημαντική όμως προστασία με το εμβόλιο, προσφέρει και η «υγιής» σεξουαλική συμπεριφορά αλλά και ο τακτικός προληπτικός γυναικολογικός έλεγχος, μια και τα πρώιμα στάδια της νόσου δεν έχουν καθόλου συμπτώματα.
Ο HPV
Στο 95 % των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας ανιχνεύεται η λοίμωξη από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων, HPV (Human Papiloma Virus) η οποία μεταδίδεται σεξουαλικά. Τα καλοήθη στελέχη του δημιουργούν τα κονδυλώματα ενώ τα ογκογόνα μεταλλάσσουν τον τραχηλικό κύτταρο σε καρκινικό. Η προστασία από τη μετάδοση του ιού, με τη χρήση προφυλακτικού, προλαμβάνει τη μετάδοση μιας μόλυνσης που μπορεί να κοστίσει πολύ.
Ο HPV προκαλεί ογκίδια, που τα αποκαλούμε κονδυλώματα και εμφανίζονται πάνω ή γύρω από τα γεννητικά όργανα ή την περιπρωκτική περιοχή σε άνδρες και γυναίκες. Τα κονδυλώματα είναι διαφόρων μεγεθών. Μπορεί να μοιάζουν με μικρό κουνουπίδι ή να είναι επίπεδα και δύσκολα ορατά. Μεγαλώνουν σε υγρές περιοχές όπως το πέος, ο κόλπος, ο τράχηλος της μήτρας, ο πρωκτός, το όσχεο και οι μηροί. Πολύ σπάνια, εμφανίζονται σε χείλη, στόμα ή λάρυγγα μετά από στοματικό σεξ με μολυσμένο άτομο. Τα κονδυλώματα είναι συνήθως ανώδυνα, αλλά μπορεί να εμφανίσουν περιστασιακά κνησμό ή αιμορραγία.
Ένα ποσοστό γυναικών που έχουν τον ιό, θα παρουσιάσουν αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας, οι οποίες ενδεχομένως θα οδηγήσουν σε καρκίνο του τραχήλου. Συνεχής μόλυνση με τις «επικίνδυνες μορφές» του HPV – συγκεκριμένα τους τύπους 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, και 68 – μπορεί να προκαλέσουν ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία τραχήλου (CIN), του αιδοίου, του πέους (PIN) και του πρωκτού (AIN), προ-καρκινικές δυσπλασίες που μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο.
Ο ρόλος του προφυλακτικού
Ο ιός ΗPV μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή, από την επαφή δέρματος με δέρμα (γεννητικά όργανα και περιγεννητική περιοχή) ακόμα κι αν δεν υπάρξει ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. Τα προφυλακτικά δεν καλύπτουν όλη την περιγεννητική περιοχή, ούτε όλα τα στάδια της ερωτικής συνεύρεσης και δεν προσφέρουν απόλυτη προστασία, ωστόσο μας προφυλάσσουν σε μεγάλο βαθμό και από την HPV λοίμωξη και πολλά άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Ο ιός μπορεί να υπάρχει στον οργανισμό για χρόνια πριν εμφανιστούν συμπτώματα ή γίνει διάγνωση. Επομένως, είναι σχεδόν αδύνατον να εντοπίσει κανείς με σιγουριά από πού τον «κόλλησε».
Οι περισσότεροι που μολύνονται από κάποιας μορφή HPV των γεννητικών οργάνων αντιμετωπίζουν επιτυχώς τη μόλυνση, χωρίς να εμφανίσουν κονδυλώματα ή άλλο σύμπτωμα. Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί, ακόμα και αν το μολυσμένο άτομο δεν έχει έντονα συμπτώματα. Εάν και εφόσον η μόνιμη σύντροφος ή σύζυγος ενός άνδρα βρεθεί να έχει HPV, τότε θεωρείται ότι και ο άνδρας έχει μολυνθεί, ακόμη κι αν δεν έχει εμφανίσει κανένα σύμπτωμα.
Θεραπευτικές μέθοδοι
Για την αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας διαθέτουμε πολλές θεραπευτικές μεθόδους, χειρουργικές- ακτινοθεραπευτικές- χημειοθεραπευτικές, ανάλογα το στάδιο της νόσου και μάλιστα με όλο και υψηλότερα ποσοστά ίασης.
Η πρόληψη όμως εξακολουθεί να είναι η καλύτερη θεραπεία.